Konsültasyon Nedir ?

Güncelleme Tarihi: 15 Ekim 2022

Konsültasyon, hekimin uzmanlık alanı dışında kalan konular hakkında, o alanda uzman hekimden tıbbi yardım alması anlamına gelmektedir. Bu durum hekimin özen yükümlülüğünün bir sonucudur. Hekim tıbbi müdahaleyi, teşhis ve tedaviyi gerçekleştirirken özen yükümlülüğüne uygun hareket etmelidir. Dolayısıyla uzmanlığının sınırlarını bilmeli, buna uygun bir yaklaşım sergilemelidir. Peki daha detaylı incelemek gerekirse konsültasyon nedir ?

Özen yükümlülüğünün bir boyutu hekimin kendisinden beklenecek, uzmanlığının gerektirdiği dikkati ve mesleki yeteneğini sergilemesi, diğer boyutu ise tıp ilminin geldiği teknik seviye ve güncel bilgilere uygun hareket etmesi mecburiyetidir. Hekim uzmanlık alanına ilişkin güncel gelişmeleri takip etmek ve kendini bu alanda sürekli eğitmekle yükümlüdür. Uzmanlığı olmadığı bir noktada ise hekim işten el çekmeyi ve işin uzmanı olan bir hekime hastasını yönlendirmeyi bilmelidir. Eğer mümkünse hekim bu konuda işin uzmanı bir hekimden konsültasyon isteyebilir.

Mevzuattaki Yeri

3359 Sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu Ek 9. maddesinde birlikte kullanımdaki sağlık tesisleri ve ilgili birimlerde görevli hekimler ve öğretim üyeleri bakımından konsültasyon talebine icabetin bir yükümlülük olduğu belirtilmektedir. Aynı şekilde Hekimlik Meslek Etiği Kuralları 19. maddesinin g bendinde de konsültasyon istenen hekimin davete icabının zorunlu olduğu ifadesi yer almaktadır.

Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi 24. maddesinde hastanın talebi halinde sürekli hekimin konsültasyon yapılma istemini kabul etmesi gerektiği ifade edilmiştir. (Benzer bir düzenleme Hasta Hakları Yönetmeliği 9. maddesinde de bulunmaktadır) Nizamnamenin aynı maddesinin ikinci fıkrasında eğer hekimin konsültasyon istemini hastanın reddetmesi halinde hastayı bırakabileceği de belirtilmiştir.

25. maddede konsültasyon esnasındaki tartışma ve istişarelerin hasta ve yakınlarının duyamayacağı şekilde ve meslek vakarına uygun bir üslupla yapılması gerektiği vurgulanmıştır.

Hekimlik Meslek Etiği Kuralları 19. maddesinin f bendinde hastanın sürekli hekimi ile konsültan hekimin görüşleri arasında fark oluşur ve hasta konsültan hekimin görüşünü tercih ederse, tedaviyi yürüten sürekli hekim hastayı bırakabilir denilmiştir.

Konsültasyon Tavsiyeleri

• Türk Tabipler Birliği konsültasyon için hastanın sürekli (müdavi-primer) hekiminin yazılı istemde bulunması ve konsültasyon isteme sebebini açık ve anlaşılabilir şekilde ifade etmesi gerektiği belirtmektedir.
• Konsültasyon yazılı bile yapılmış olsa hekimler konsültasyon sırasında veya hemen sonrasında karşılıklı görüşebilecekleri bir ortamı sağlamalıdırlar. Böylece yazılı konsültasyon yanında sözlü olarak yapılacak görüşmenin de önemi vurgulanmıştır.
• Konsültan hekim konsültasyon sırasında hastanın sürekli hekimi kadar sorumluluk aldığını bilmeli, bu süreçte klasik hasta-hekim ilişkisinin tüm gereklerini yerine getirmelidir.
• Sürekli hekim tekrarlayan konsültasyon ihtiyacında mümkünse sürekli aynı konsültan hekimle çalışmalıdır.
• Konsültan hekim konsültasyon konusu ile ilgili olarak alanında bilimsel ve teknik bilgi sahibi olmalıdır.
• Konsültasyon sonucu hakkında hasta da mümkün olduğu ölçüde bilgilendirilmelidir.
• Konsültasyon neticesinde hastanın sürekli hekiminin değiştirilmesi icap ederse bunun sebepleri konusunda hasta ayrıntılı bilgilendirilmelidir.
• Eğer disiplinler arası bir müdahale söz konusu ise bunun bir ekip işi olarak görülmesi gerekir.
• Tedavi sürecinde farklı uzmanlık alanlarından hekimlerin görüş ve uygulamalarına gereksinim duyulduğunda hasta aydınlatılmalıdır.
• Multidisipliner eğitim hastanesinde konsültasyon ilgili uzmanlık alanını temsil eden kurumsal yapının yetkisindedir. Dolayısıyla konsültasyon hizmeti ilgili uzmanlık alanı yetkililerince sağlanmalıdır.
• Konsültasyon ve neticeleri hiçbir kuşkuya yer vermeyecek şekilde açık şekilde ifade edilerek tutanak altına alınmalıdır.

Tele-Tıp Uygulamaları ve Konsültasyon

Günümüzde teknolojinin gelişmesine paralel olarak tele-tıp uygulamaları dünya genelinde artış göstermektedir. Artık cerrahi uygulamalar dahi robotik cerrahi teknolojileri sayesinde uzaktaki bir hekim tarafından gerçekleştirilebilmektedir. Bunu diğer tıp branşlarında da düşünmek mümkündür. Hastanın tetkiklerinin veya vücut değerlerinin, vücut tepkilerinin tele-tıp teknolojisine sahip cihazlar ile uzaktaki bir hekime eş zamanlı olarak aktarılması ile tıbbi müdahaleye mekandan arî bir boyut kazandırılması mümkün olabilmektedir.

Bu noktada tele-tıp teknolojisi konsültasyon bakımından da önemli bir nimettir. Yani hastanın sürekli hekiminin tele-tıp uygulamaları sayesinde kendi uzmanlığının yetersiz kaldığı noktada, dünyanın herhangi bir noktasındaki alanında uzman bir hekimi sürece dahil edebilmesi, hastanın durumu hakkında konsültasyon alabilmesi mümkün hale gelebilmektedir. Bu durum hastalar için de avantajlı bir konudur. Dünyanın ulaşım olanakları veya tıbbi imkanlar bakımından yetersiz lokasyonlarında bulunan hastaların tele-tıp uygulamaları sayesinde sürekli hekimlerinin başka bir ülkedeki ya da lokasyondaki bir konsültan hekimden konsültasyon alabilmesi önemli bir imkan ve tedavi sürecine olumlu katkısı olabilecek bir durumdur.

Estetik Cerrahi Bakımından Konsültasyon

Estetik, Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi her ne kadar estetik boyutu ağır işlemler olsa da tedavi amaçlı tıbbi müdahalelerden de tamamıyle ayrı düşünülemez. Hatta çoğu zaman “özellikle rekonstrüktif cerrahide” estetik gayelerin ardında tedavi, onarım maksadı da yatmaktadır. Hal böyle olunca, işlem konusunun insan vücudu ve dolayısıyla sürekli devinim halinde olan canlı bir organizma olduğunu da düşündüğümüzde, müdahalenin pek çok farklı etkeni, komplikasyonu, farklı tıbbi uzmanlık dalları ile ilişkisi olabilir. Bu noktalarda hekimlerin birbirlerinin uzmanlıklarından faydalanması konsültasyon olarak ifade edilir. Estetik tıbbi müdahalelerde operasyonun diğer uzmanlık dallarıyla ilişkisi olduğu ölçüde konsültasyon istenmesi sıkça rastlanan bir durumdur.